Kıdem Tazminatı Nedir? Şartları Nelerdir?

Kıdem tazminatı, çeşitli sebeplerden dolayı iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde, işverenin 4857 sayılı İş Kanunu hükümlerince ,işçiye ödemekle yükümlü olduğu tazminat türüdür.

Kıdem tazminatı alınmasının şartları nelerdir?

 → 4857 sayılı İş Kanunu’na göre “işçi” statüsünde olmak gerekir.

 → Aynı işverene bağlı iş yerinde çalışma süresinin en az 1 yıl olması gerekmektedir.  İşçi aynı işverenin farklı iş yerlerinde çalışmış ise 1 yıllık sürenin hesaplanmasındatüm bu çalışmalar göz önünde bulundurulur.

→ İş sözleşmesi “belirsiz süreli iş sözleşmesi” olmalıdır. Belirli iş sözleşmesi ile çalışılan işyerinden sözleşme bitiminde kıdem tazminatı talep edilemez. Ancak, belirli iş sözleşmesi sözleşmede kararlaştırılan işin bitiminden önce işveren tarafından haksız nedenlerle, işçi tarafından haklı nedenlerle feshedilirse işçi kıdem tazminatı almaya hak kazanır.

 → Askerlik görevi nedeniyle işten ayrılma durumunda kıdem tazminatına hak kazanılır.

 → Kadın işçinin evlenmesi halinde iş sözleşmesini feshederse kıdem tazminatına hak kazanır. Ancak bunun için kadın işçinin, evlendiği tarihten başlamak üzere 1 yıl içinde iş akdini feshetmesi  gerekmektedir.  Evlilikten itibaren 1 yıldan fazla süre geçerse gerekli şart oluşmadığından kıdem tazminatı alamayacaktır.

→ Emeklilik hakkının elde edilmesi veya sigortalılık süresi/prim gününün doldurulması sebebiyle
emeklilik hakkını elde eden işçiler bu hak kazanıldığı andan itibaren işten ayrılabilir. Bu durumda işçi kıdem tazminatı alabilir.

 → İşçinin iş kazası veya başka bir sebeple ölmesi halinde, işçinin mirasçıları kıdem tazminatına hak kazanır.

 → İşçi, iş sözleşmesini kanunda sayılan haklı nedenlerle feshetmişse kıdem tazminatı alabilir. İşverenin haksız sebeple feshi halinde de işçi, kıdem tazminatına hak kazanacaktır.

İşçinin Kıdem Tazminatı Alamayacağı Haller ve Sıkça Sorulan Sorular:

→ Öncelikle yukarıda belirttiğimiz üzere kıdem tazminatı alabilmek için 4857 sayılı İş Kanunu’na göre işçi olmak gerekir. Bu durumda işçi statüsünde olmayanlar kıdem tazminatı alamayacaklardır. Bu kanuna tabi olmayan iş ilişkileri İş Kanunu md. 4 de sayılmıştır:

a) Deniz ve hava taşıma işlerinde,
b) 50’den az işçi çalıştırılan (50 dahil) tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyerlerinde veya
işletmelerinde,
c) Aile ekonomisi sınırları içinde kalan tarımla ilgili her çeşit yapı işleri,
d) Bir ailenin üyeleri ve 3 üncü dereceye kadar (3 üncü derece dahil) hısımları arasında
dışardan başka biri katılmayarak evlerde ve el sanatlarının yapıldığı işlerde,
e) Ev hizmetlerinde,
f) Çıraklar hakkında,
g) Sporcular hakkında,
h) Rehabilite edilenler hakkında,
ı) 507 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Kanununun 2 nci maddesinin tarifine uygun üç kişinin
çalıştığı iş yerlerinde çalışanlar hakkında , İş Kanunu hükümleri uygulanmayacağından kıdem tazminatı almaları söz konusu değildir.

Ancak maddenin devamında istisnaların istisnaları da sayılmıştır :

a) Kıyılarda veya liman ve iskelelerde gemilerden karaya ve karadan gemilere yapılan
yükleme ve boşaltma işleri,
b) Havacılığın bütün yer tesislerinde yürütülen işler,
c) Tarım sanatları ile tarım aletleri, makine ve parçalarının yapıldığı atölye ve fabrikalarda
görülen işler,
d) Tarım işletmelerinde yapılan yapı işleri,
e) Halkın faydalanmasına açık veya işyerinin eklentisi durumunda olan park ve bahçe
işleri,
f) Deniz İş Kanunu kapsamına girmeyen ve tarım işlerinden sayılmayan, denizlerde
çalışan su ürünleri üreticileri ile ilgili işler İş  Kanunu kapsamında değerlendirildiğinden, bu kapsamdaki çalışanlar şartların oluşması halinde kıdem tazminatı alabilirler.

→ İşçi iş akdini haklı nedenle fesh etmemişse veya işveren iş akdini haklı nedenle feshetmişe, işçi bu durumda kıdem tazminatı alamayacaktır.

→ Hamilelik veya doğum nedeniyle işten ayrılan işçi kıdem tazminatı alabilir mi?
Kendi isteğiyle işten ayrılan işçi, hamile veya doğum nedeniyle de olsa işten ayrıldığında kıdem tazminatı alamaz. Bu durumlarda ancak doğum ve analık izni kullanabilir.

 → Çıraklar kıdem tazminatı alabilir mi?
Kıdem tazminatı alma hakkı 4857 sayılı iş kanunu, 5953 sayılı basın iş kanunu ve 854 sayılı deniz iş kanununa tabi çalışanları etkilemektedir. Çıraklar, çırak sözleşmesine tabi olduğu için çıraklık dönemleri boyunca 1 yıldan fazla çalışsalar dahi kıdem tazminatı alamazlar.

 →İşçi, kendi kusuruyla hastalanması halinde kıdem tazminatı alabilir mi?
İşçinin kendi kastından veya uygun olmayan  yaşam tarzı sebebiyle (örn. alkol veya uyuşturucu kullanımı) hastalanması veya engelli duruma gelmesi halinde, bu sebeple yapmış olduğu devamsızlığın 3 iş günü ard arda sürmesi veya bir ayda 5 iş günü devamsızlık yapması halinde işveren iş akdini feshederse işçi kıdem tazminatı alamaz.

 → İşçi, suç işlemesi halinde kıdem tazminatı alabilir mi?
İşçi, işyerinde 7 günden fazla hapis cezası gerektiren ve cezası ertelenmeyen bir suç işlerse işveren iş akdini feshedebilir ve işçi kıdem tazminatı alamaz.

 → İşçinin tutuklanması kıdem tazminatı almasını engeller mi?
İşçinin gözaltına alınması veya tutuklanması halinde, 6 aylık bir işçiyse bu durumun 2 haftadan fazla sürmesi, 6 ay-1,5 yıl arasında işçiyse 4 haftadan fazla sürmesi, 1,5 yıl- 3 yıl arasında işçiyse 6 haftadan fazla sürmesi, 3 yıldan fazla işçiyse 8 haftadan fazla sürmesi halinde işveren iş akdini haklı nedenle feshedebilir ve işçi kıdem tazminatı alamaz.

 → Kıdem tazminatı net mi yoksa brüt ücret üzerinden mi hesaplanır?
Kıdem tazminatı brüt ücret üzerinden hesaplanmaktadır.

 → Ev işlerinde çalışanlar kıdem tazminatı alabilir mi?
Ev işlerinde çalışma İş Kanununun 4.maddesindeki “istisnalar” arasında sayıldığı için kıdem tazminatı hakları bulunmamaktadır.

 →Kıdem taminatı zamanaşımı süresi ne kadardır?
Kıdem tazminatında 10 yıl olan zamanaşımı süresi 5 yıla indirilmiştir. 4857 sayılı yasaya eklenen 3. madde ile geçici 8. madde gereğince bu değişiklik 25.10.2017 tarihi itibariyle Resmi Gazetede yayınlanarak, yürürlüğe girdiği tarihten sonra sona eren iş sözleşmelerinden kaynaklanan tazminatlar hakkında uygulanacaktır. Bu maddenin yürürlüğe girmesinden önce işlemeye başlamış zamanaşımı süreleri,  değişiklikten önceki hükümlere tabi olmaya devam eder. Ancak, zamanaşımı süresinin henüz dolmamış kısmı, ek 3. maddede öngörülen süreden uzun ise, ek 3üncü maddede öngörülen sürenin geçmesi ile zamanaşımı süresi dolmuş olur.

---

Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması şahsi ve fikri haklara aykırılık teşkil edeceğinden hukuki ve cezai işlem yapılacaktır.

Bu makaleden kısa alıntı yapmak için makalenin aktif linki eklenerek  alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :  -“Kıdem Tazminatı Nedir? Şartları Nelerdir?” başlıklı makale yazarı Av.Pınar Şakrak tarafından pinarsakrak.av.tr adresinde yayınlanmıştır.-